Waarom De Pollen de Pölle heet

De Pollen is als naam voor een wijk of buurtschap niet uniek. Maar hoe komt De Pollen nu aan zijn naam? Ik lees dat de meningen over de betekenis van die naam verdeeld zijn. Volgens Nederlands meest bekende digitale encyclopedie worden met "Pollen" zandhoogten of zandruggen bedoeld, eilandjes in moerassig veengebied.

In de 15e eeuw was de aarde ten noorden van 't Vriesenvene woest en ledig. Een uitgebreid moerassig veengebied strekte zich uit tussen de kloosters van Almelo, Albergen en Sibculo. Kloosterlingen baanden zich een weg door deze woestenij en zo ontstonden er voetpaden als vaste verbindingswegen. De Paterswal was een deel van de verbinding tussen Almelo en Sibculo. Het voetpad van Sibculo naar Albergen voerde eerst via de Paterswal in zuidelijke richting (langs de Engbertsdijksvenen) en daarna een deel in oostelijke richting over de Oude Hoevenweg tot ongeveer de plaats waar de tegenwoordige christelijke school is gevestigd. Daar moest men dan het "Papenvonder" oversteken om het pad te vervolgen via Geesteren naar Albergen.

Pol of Pölle als topografische aanduiding komt in Nederland wel meer voor. De betekenis van deze woorden is enkele jaren geleden beschreven door Herman Dasselaar in Waver 't Vjenne (2009). Wat hij er over schrijft lijkt erg logisch; hij schetst de historische waarschijnlijkheid van wat nu De Pollen heet.

De boeren op 't Vriesenvene breidden hun landerijen door ontginning steeds verder noordwaarts uit. De turf van de veengronden was voor hen een neveninkomst. De turflaag in veenschappen en Engbertsdijksvenen van soms wel enkele meters dik werd ontdekt als het bruine goud. De turfwinning groeide uit tot een zelfstandige industrie die werd geëxploiteerd door gespecialiseerde veenderijen. Gedurende ruim twee eeuwen (18e-20e eeuw) werd er turf gestoken.

De naam polle werd elders in Nederland gebruikt door kolonisten voor de door hen moeizaam ontgonnen gronden nabij hun nederzetting. In Oost Friesland was een pölle de naam voor een keuterhoeve die, min of meer illegaal, buiten de reguliere ontginning van de nederzetting om, op de woeste gronden was veroverd. Bij de oude nederzetting hadden deze keuterboeren daarna geen stemrecht meer.

De benaming pol, polle of pölle heeft zich vanuit Friesland verspreid en zo kon het gebeuren dat er bij andere plaatsen ook buurten of gehuchten ontstonden die deze naam dragen. De naam komt voor op diverse oude topografische kaarten. Genoemd worden de plaatsen Steenwijk, Blankenham, Blokzijl, Meppel, Staphorst en Rouveen. Dasselaar trekt een vergelijking tussen deze plaatsen en Vriezenveen die allen, mogelijk op dezelfde wijze, met veel doorzettingsvermogen, hun naam hebben verworven.

De betekenis van de Pollen volgens de encyclopedie als zandhoogte is te krap, de betekenis als keuterhoeve lijkt alleszins aannemelijk. Van verdeeldheid hoeft er m.i. geen sprake te zijn. Het is geen of-of verhaal. Nee, het kan elkaar juist versterken.

Door: Gert Pape