Wintertijd

Hebben we nog echte winters? Of zijn het speldenprikken van enkele dagen lichte vorst?

In de afgelopen pakweg 35 jaar is het slechts 3 keer voorgekomen dat het kanaal de Haandrik echt goed dichtgevroren was zodat je vanuit Vriezenveen naar Hardenberg en verder kon schaatsen over glad ijs. Ik heb gemerkt dat daarvoor een speciaal weerrecept nodig is dat zelden voorkomt.

Vlak voor de kerst moet het enkele dagen matig vriezen gevolgd door enkele warme dagen. Scheepvaart in het kanaal verkruimeld dan het dunne ijs dat makkelijk smelt en daarmee ook het diepere water afkoelt. Tussen kerst en nieuwjaar moet het vervolgens een dag of 4 minstens 10 graden vriezen. Er is in die periode geen scheepvaart en het toch al koude water groeit dan snel aan tot een zo’n stevige ijslaag dat na nieuwjaar schepen er niet meer doorkomen. Voilà, we hebben een ijsbaan van Vriezenveen naar Hardenberg en verder. In de kanaaldorpen Daarleveen, Vroomshoop en Geerdijk is het dan feest op het ijs, midden in het dorp, met verlichting, koek-en-zopie en muziek. In het donker een prachtig gezicht. Naar Hardenberg schaatsen is toch nog een uitdaging. Vooral in het vlakke land na Geerdijk is er altijd wel flink wind tegen.

Uit de memoires van Egbert Engberts junior weten we dat de winters in de negentiende eeuw in St. Petersburg altijd erg streng waren. De Neva, minstens zo breed als de Rijn, vroor dan dicht. De eerste bruggen over de Neva, pontonbruggen, werden ’s winters vanwege het ijs telkens afgebroken om ze in de lente weer op te bouwen.

Met ongeduld wachtte St. Petersburg dan tot het ogenblik dat de weg over het ijs van de Neva opengesteld werd. ’s Avonds vervulde het gerinkel van de trojka’s de straten. De jeugd vierde dan de pjervopoetok, luidruchtige sledetochten over vers gevallen sneeuw naar beroemde café ’s in en buiten de stad.

Vóór de winter inviel werden over de Neva grote hoeveelheden brandhout met barken (zeilschepen) aangevoerd. Het was een heel gesleep om de grote houtblokken naar de bovenste verdieping van de vele woonkazernes in St. Petersburg te krijgen. Gewone burgerwoningen stookten het hout daar in ronde ijzeren ovens, geschilderd in de kleur van het behang. Alleen deftige woningen bezaten tegelovens zoals hierboven op de foto. Wij noemen het Russische kachels. De kachels op de foto zijn overigens onlangs gefotografeerd in Vriezenveen. Merkwaardig genoeg heten ze in St. Petersburg Hollandse ovens. Ze zijn kennelijk door de Rusluie geïntroduceerd in St. Petersburg.